معرفی کتاب حجره خورشید - نوشته سودابه کریمی
در مقالات شمس تبریزی، تصحیح محمدعلی موحد کاملترین و منقحترین و مناسبترین متنی است که در اختیار ما است. با این حال روشن است که همچنان راه برای ویرایش ها و خوانشهای جدید گشوده است. متن حاضر توضیح مختصری است برای حدود ۱۰۰ صفحه از این تصحیح.
ترتیب متن جز در موارد بسیار نادر همان است که در تصحیح دکتر موحد آمده، با تغییراتی که گاهی در نحوۀ خوانش یا چینش مطالب اعمال شده است. در این کتاب نه به تاریخ عرفان پرداخته شده و نه به تاریخ ادبیات؛ بلکه بنا دارد گفتههای شمس را در سخنان عارفان با شاعران یا حکمای گذشته بجوید که البته در جای خود کاری مفید و ارزنده است. به علاوه، دلمشغول نامهایی هم نیست که هنگام گفتوگو از آنها یاد میکند. فیالمثل زین صدقه چه کسی بود، یا منظورش از عماد کیست؟ این کار را در حد ضرورت انجام داده است. فقط میخواهد ببیند شمس چه نگاهی به هستی داشت؟ و تعبیرش از خدا، انسان، نیاز، اخلاق، جبر، ایمان، متابعت و… چیست؟ این کار را با جستوجو در کلام شمس و پی گرفتن آن در مجموعه سخنان مولانا، یعنی مثنوی معنوی، دیوان کبیر، فیه ما فیه، مجلس سبعه و تا اندازهای با رجوع به مناقب العارفین و به ساله سپهسالار انجام میدهد.
یکی از امکانات مهمی که این کتاب در اختیار مخاطبان محقق خود میگذارد، تفکیک موضوعی گفتههای شمس است. سعی شده است هر بند از مقالات از نظر معنا با موضوع یا موضوعاتی پیوند داده شود. به این ترتیب در پایان کار یک نمایه موضوعی وجود دارد که حاوی بیش از ۲۰۰ عنوان است. ذیل هر عنوان مجموعه نسبتاً کاملی از همۀ گفتههای شمس و بخش بزرگی از سخنان مولانا را میبینیم؛ چیزی شبیه به ۲۰۰ مقالۀ مختلف در باب موضوعات متنوعی که در گفتههای شمس طرح شده است. این نمایه البته هنوز کامل نیست؛ پس از اتمام شرح مقالات اصلی کامل خواهد شد.
کتاب همچنین شامل سه پیوست نسبتا مفصل در باب هستی شناسی شمس و مولاناست. در این پیوستها کوشیده شده تصویری هرچند اجمالی از دو اصل مهم هستی شناسانه در اندیشۀ شمس و مولانا به دست داده شود. شاید بهتر باشد پیش از خواندن متن اصلی این سه پیوست مطالعه شود. حجره خورشید تلاشی برای فهم سخنان شمس با رجوع به گفتههای مولانا است.